Υπάρχουν κτίρια στον αστικό ιστό της πόλης του Βόλου που αφηγούνται «φλύαρα» όλες τις φάσεις της μεταμόρφωσής του στη σύγχρονη ιστορία. Οικοδομήματα που κρύβουν ιστορίες, τις οποίες μαρτυρούν πρόθυμα σε όποιον θελήσει να τα ανακαλύψει. Κάποια συνεχίζουν να εντυπωσιάζουν και να αποτελούν σημεία αναφοράς και προσφοράς στην τοπική κοινωνία.
Το ξύλινο κτίριο του Ασύλου που βρίσκεται μεταξύ των οδών Γιάννη Δήμου, Κουταρέλια, Τριανταφυλλίδη και Αθλητικού Κέντρου, είναι ένα από αυτά. Το 1922 μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή και των ξεριζωμό εκατομμυρίων ανθρώπων, ο Βόλος όπως και πολλές άλλες πόλεις της Ελλάδος δέχτηκε ένα μεγάλο αριθμό εξαθλιωμένων προσφύγων, ανάμεσά τους και πολλά μικρά παιδιά. Κορίτσια και αγόρια κάθε ηλικίας, ορφανά τα περισσότερα, ζήτησαν απάγκιο και φωλιά στην πόλη του Βόλου. Βάλσαμο στη δυστυχία τους στάθηκαν τότε κάποιες ευαίσθητες και θερμές καρδιές νεαρών κυριών και δεσποινίδων, που συνέλαβαν την ιδέα να συστήσουν στην αρχή ένα Σωματείο με στόχο τη φιλοξενία για τροφή, αγάπη και προστασία των παιδιών αυτών, που μέρα με τη μέρα ωστόσο ο αριθμός τους σαφώς μεγάλωνε καθώς και η ανάγκη η λειτουργία του να συνεχιστεί.
Έτσι το 1939 κατόπιν Βασιλικού διατάγματος και μετά και τη μεγάλη δωρεά του αείμνηστου Επαμεινώνδα Κυριαζή από την Αίγυπτο, το Σωματείο μετατράπηκε σε Ίδρυμα. Έκτοτε το «Άσυλον Παιδιού Βόλου» όπως ονομάστηκε, άνθησε και έγραψε τη δική του συγκλονιστική ιστορία από το 1922 έως το 1991 παράλληλη με αυτή της πόλης του Βόλου, αλλά και ολόκληρης της Ελλάδος.
Το νέο οίκημα του Ασύλου Παιδιού στη Λεύκα της Ιωλκού, ξύλινο λυόμενο στην κατασκευή, ισόγειο και κεραμοσκεπές, που υπάρχει μέχρι σήμερα και βρίσκεται μεταξύ των οδών Γιάννη Δήμου, Κουταρέλια, Τριανταφυλλίδη και Αθλητικού Κέντρου, δωρήθηκε από τη Σουηδική Οργάνωση Radda Barnen, μετά τους καταστροφικούς σεισμούς που έπληξαν το Βόλο το 1955, προς τα σεισμόπληκτα κοριτσάκια του Ασύλου με όλη την ηλεκτρική και υδραυλική εγκατάσταση αλλά και πλήρη οικιακό εξοπλισμό.
Μια δωρεά τεράστιας αξίας 12.000.000 εκατομμυρίων δραχμών προϊόν εράνου των κατοίκων της Σουηδίας. Θεμελιώθηκε τον Δεκέμβριο του 1955, εγκαινιάστηκε τον Ιούνιο του 1957 και στέγαζε 49 κορίτσια συν το προσωπικό.
Σε σχήμα Π η αρχιτεκτονική του μορφή. Αριστερά υπήρχαν οι επτά κοιτώνες με επτά κρεβάτια ο καθένας , τα λουτρά με τις μεγάλες ντουζιέρες και τους νιπτήρες, οι τουαλέτες, το δωμάτιο της επιμελήτριας, της δασκάλας, το αναρρωτήριο και μια ευρύχωρη αίθουσα ιματισμού. Μπαίνοντας και αντίκρυ στην είσοδο η πόρτα οδηγούσε στο εργαστήριο- αναγνωστήριο που σε κάποια χρονική περίοδο θα χρησίμευε για σχολείο, όταν τα παιδιά δεν θα πήγαιναν στο Δημόσιο. Δεξιά προς το γραφείο και το δωμάτιο της Διευθύντριας απέναντι στο μεγάλο σαλόνι που γίνονταν οι εκδηλώσεις και συνέχεια στην τραπεζαρία. Η πελώρια κουζίνα στο δεξί πόδι επίσης, όπως και τα υπόλοιπα δωμάτια του προσωπικού, το σιδηρωτήριο, το δωμάτιο πλύσης και οι τουαλέτες.
Οι συνθήκες ζωής από την άλλη ευτυχώς άλλαξαν. Χρόνο με το χρόνο οι ανάγκες που οδηγούσαν το παιδί στο ίδρυμα λιγόστεψαν, έτσι το 1991 το Άσυλο κλείνει και το 1996 παραχωρείται στο Δήμο Βόλου. Έκτοτε φέρεται να λειτουργεί ανάλογα με τις εκάστοτε κοινωνικές απαιτήσεις.
Σημαντική ήταν η στέγαση παιδικού σταθμού για αρκετά χρόνια με την ονομασία «Αρίων». Δυστυχώς όμως ο παιδικός σταθμός μεταφέρθηκε σε άλλο οίκημα. Οι αίθουσες άδειασαν από τις φωνούλες των παιδιών, μέχρι που …άλλαξαν και ηλικία για να εξυπηρετούν πλέον τα ΚΑΠΗ του Αγίου Βασιλείου. Παράλληλα ωστόσο πραγματοποιούνταν ενισχυτική διδασκαλία, προσφορά του Δήμου, σε παιδιά του Γυμνασίου. Η επέλαση του covid θα δούμε να παρουσιάζει το Άσυλο με μια καινούργια και εντελώς διαφορετική μορφή ανθρωποκεντρικής προσέγγισης. Γίνεται ιατρικό κέντρο ανίχνευσης του ιού με καθημερινή προσέλευση των πολιτών να σχηματίζουν ουρές μέχρι την οδό Ιωλκού, προκειμένου να μάθουν αν είναι ή όχι φορείς.
Το κτίριο έχει υποστεί μετατροπές και αλλοιώσεις, όχι όμως μη αντιστρέψιμες αλλά το κύριο πρόβλημά του είναι η παντελής έλλειψη συντήρησης του συνόλου του κτιριακού συγκροτήματος. Τέλος, η κατασκευή και η λανθασμένη χωροθέτηση των αθλητικών εγκαταστάσεων σε απόσταση αναπνοής από το κτιριακό συγκρότημα το υποβαθμίζουν σημαντικά.
Στο βίντεο, ο αρχιτέκτονας Δημήτριος Καραγκούνης, Επίτιμος Προϊστάμενος του Τμήματος Αρχαιολογικών Έργων και Μελετών της ΕΦΑΛΑΡ σχολιάζει την σημερινή κατάσταση του κτιριακού συγκροτήματος.
Πηγή: Δημήτρης Ι. Χορταργιάς, “Άσυλο Παιδιού Βόλου”: Η συγκλονιστική ιστορία που κρύβει το ξύλινο κτίριο – δωρεά από τη Σουηδία, Γεγονότα, 2022
