Ένα ζήτημα που έχει συζητηθεί πολύ στην κοινωνιολογία, την κοινωνική πολιτική και η απάντηση δεν είναι απόλυτη, γιατί η επαιτεία μπορεί να έχει διαφορετικά αίτια και μορφές.
Η επαιτεία από ανάγκη. Αυτή είναι η μορφή που συνδέεται κυρίως με την ανεργία, την έλλειψη στέγης, την ασθένεια ή τον κοινωνικό αποκλεισμό.
Κίνητρό της είναι η επιβίωση. Ο επαίτης δεν έχει άλλες ρεαλιστικές επιλογές για βιοπορισμό.
Η επαιτεία ως “επαγγελματική” πρακτική. Υπάρχουν περιπτώσεις όπου η επαιτεία οργανώνεται συστηματικά με κίνητρο το οικονομικό όφελος και όχι μόνο την κάλυψη βασικών αναγκών. Συνήθως υπάρχει “δίκτυο” ή “κύκλωμα” που εκμεταλλεύεται ανθρώπους, ή άτομα που έχουν επιλέξει την επαιτεία ως πιο αποδοτικό εισόδημα σε σχέση με άλλες δουλειές.
Φυσικά υπάρχει και στρατηγική όπως η επιλογή τόπων, ωρών, ακόμη και της εμφάνισης για μεγιστοποίηση του εισοδήματος.
Η επαγγελματική επαιτεία συχνά συνδέεται με ανθρώπινη εκμετάλλευση (ιδίως παιδιών και ατόμων με αναπηρία) και μεταφορά επαιτών από πόλη σε πόλη ή χώρα σε χώρα.
Η αλλοίωση της εικόνας της φτώχειας μειώνει την εμπιστοσύνη του κόσμου απέναντι σε όσους βρίσκονται σε πραγματική ανάγκη.
Η επαγγελματική επαιτεία μπορεί να τιμωρηθεί με πρόστιμο ή φυλάκιση έως 6 μήνες (για συστηματική επαιτεία). Υπάρχουν όμως και βαριές ποινές σε περιπτώσεις εκμετάλλευσης ανηλίκων ή εμπορίας ανθρώπων.
Σε πολλές ευρωπαϊκές πόλεις υπάρχει πλήρης απαγόρευση της επαιτείας σε κεντρικά σημεία. Γίνονται αστυνομικές επιχειρήσεις για διάλυση κυκλωμάτων και υπάρχουν προγράμματα “εργασίας δρόμου” για να προσφέρουν νόμιμο εισόδημα σε πρώην επαίτες.
