Η Ελλάδα γερνάει ταχύτατα και το εργατικό δυναμικό μειώνεται, με συνέπεια το τεράστιο δημογραφικό πρόβλημα να επηρεάζει και το ασφαλιστικό σύστημα της χώρας, με ανοιχτό το ενδεχόμενο αύξησης των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης για τους νέους εργαζόμενους.
Αυτά είναι τα συμπεράσματα που προκύπτουν από έκθεση του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) και ισχύουν εν πολλοίς για τα περισσότερα συνταξιοδοτικά συστήματα.
Ειδικά για τη χώρα μας, μέχρι το 2050 θα υπάρχουν 70 άτομα ηλικίας άνω των 65 ετών για κάθε 100 άτομα ηλικίας 20 – 64 ετών, όταν σήμερα η αντίστοιχη αναλογία είναι 44 στα 100. Οι συνθήκες γήρανσης του πληθυσμού σε όλες τις χώρες του ΟΟΣΑ είναι ανάλογες: Εντός των επόμενων 25 ετών, θα υπάρχουν 52 άτομα ηλικίας άνω των 65 ετών για κάθε 100 άτομα 20 – 64 ετών, όταν ήταν μόλις 22 το 2000 και 33 φέτος, το 2025.
Ανάλογη αύξηση θα προκύψει την επόμενη 25ετία, εκτός από την Ελλάδα, στην Κορέα, στην Ιταλία, στην Πολωνία, στη Σλοβακία και στην Ισπανία. Αντιστρόφως ανάλογα, η μείωση του πληθυσμού, ηλικίας 20 – 64 ετών, μέχρι το 2070 θα είναι στα επίπεδα του 30%, εκτός από την Ελλάδα, στην Εσθονία, στην Ιταλία, στην Ιαπωνία, στην Κορέα, στη Λετονία, στη Λιθουανία, στην Πολωνία, στη Σλοβακία και στην Ισπανία. Ως αποτέλεσμα αυτού του ανοίγματος της «ψαλίδας» ανάμεσα στους νέους και στους πιο ηλικιωμένους, είναι η επίδραση στα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης.
Τα όρια θα επανεξεταστούν το 2030
Παρά το γεγονός ότι στην Ελλάδα διαπιστώθηκε πρόσφατα πως δεν υπάρχει ουσιαστική επίδραση στο Ασφαλιστικό από το προσδόκιμο ζωής, άρα τα όρια ηλικίας θα μείνουν αμετάβλητα το 2027 και θα επανεξεταστούν το 2030, δεν σημαίνει ότι θα διατηρηθεί το ίδιο status σε βάθος 25ετίας. Με δεδομένο ότι η έκθεση θεωρεί… γενναιόδωρο το ελληνικό ασφαλιστικό σύστημα ως προς τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης (67 έτη με 15ετία και 62 έτη με 40 χρόνια ασφάλισης), διαπιστώνεται από τον ΟΟΣΑ ότι παραμένει σε υψηλά επίπεδα η δαπάνη για τις συντάξεις.
Πρακτικά αυτό «μεταφράζεται» σε παρεμβάσεις στο συνταξιοδοτικό σύστημα έστω και μετά από κάποια έτη. Οι σημερινοί 20άρηδες θεωρείται πολύ πιθανό ότι θα βιώσουν αύξηση ορίων ηλικίας από τα 62 που είναι σήμερα, ως κατώτατη βάση, στα 66 έτη. Σε κάθε περίπτωση, η σύνδεση με το προσδόκιμο ζωής, που ήδη ισχύει, δεν έχει προκαλέσει τα προβλήματα που καλούνται να αντιμετωπίσουν άλλες χώρες.
Επίσης, στις λύσεις που προτείνονται είναι η ενίσχυση της απασχόλησης στις μεγαλύτερες ηλικίες, μέτρο που ήδη έχει ληφθεί από τη χώρα μας. Δεν είναι τυχαίο ότι οι εργαζόμενοι συνταξιούχοι υπερβαίνουν τις 250.000, με το έσοδο στον e-ΕΦΚΑ να ξεπερνάει τα 200 εκατ. ευρώ για την τρέχουσα χρονιά.
Ζητούμενο, όμως, παραμένει η μεγαλύτερη ένταξη των γυναικών στην αγορά εργασίας, που επίσης εκτιμάται ότι θα αποφέρει σημαντικά οφέλη στα έσοδα του Φορέα.
Στον ΟΟΣΑ κάνουν λόγο και για ανάπτυξη συμπληρωματικών συστημάτων συνταξιοδότησης, κάτι που μεταφράζεται σε μεγαλύτερη ενεργοποίηση του β’ πυλώνα ασφάλισης.
Οι γεννήσεις και οι συντάξεις
Το δημογραφικό πρόβλημα, όμως, αναδεικνύεται και από τον περαιτέρω περιορισμό των γεννήσεων. Η πρόβλεψη της έκθεσης είναι ότι μέχρι το 2064, αντί για 1,5 παιδί ανά γυναίκα που είναι σήμερα, θα καταγράφεται 1,44 παιδί ανά γυναίκα, άρα ακόμα μεγαλύτερη δημογραφική πίεση.
Έτσι, θεωρείται πολύ πιθανό ότι θα υπάρξει μια αύξηση στο κατώτατο όριο συνταξιοδότησης, από τα 62 στα 66 έτη, εντός των επόμενων 40 ετών. Άλλωστε, ήδη, η δαπάνη του κράτους για συντάξεις κυμαίνεται στο 16% του ΑΕΠ, ποσοστό ιδιαίτερα υψηλό, στο οποίο όμως επιδρούν και τα αντίστοιχα υψηλά ποσοστά αναπλήρωσης.
