Μεγάλη Παρασκευή αποτελεί την πιο κατανυκτική, την πιο φορτισμένη και ιερή ημέρα της Μεγάλης Εβδομάδας.
Ημέρα απόλυτου πένθους για τη Χριστιανοσύνη, κατά την οποία κορυφώνεται το Θείο Δράμα, καθώς ο Ιησούς οδηγείται στον Γολγοθά και υφίσταται το μαρτύριο της Σταύρωσης για τη σωτηρία του κόσμου.
Από το πρωί της Παρασκευής, ο Ιησούς στέκεται δέσμιος ενώπιον του Ποντίου Πιλάτου, ο οποίος αν και διαπιστώνει την αθωότητά Του δύο φορές, υποκύπτει στην πίεση του πλήθους και Τον καταδικάζει σε θάνατο. Ο Δεσπότης των πάντων υφίσταται τη μαστίγωση, ταπεινώνεται και χλευάζεται σαν δραπέτης δούλος: φορά κόκκινη χλαμύδα, στεφανώνεται με αγκάθια, δέχεται εμπτυσμούς και χτυπήματα. Στη συνέχεια, σηκώνει τον Σταυρό Του και πορεύεται προς τον Γολγοθά.
«Τετέλεσται»
Εκεί, στην τρίτη ώρα της ημέρας, σταυρώνεται ανάμεσα σε δύο ληστές. Δέχεται τη χλεύη του όχλου και των αρχιερέων, ποτίζεται με ξύδι ανακατεμένο με χολή, και γύρω στην ενάτη ώρα, με μια κραυγή λέει: «Τετέλεσται».
Ο αμνός του Θεού, ο αίρων την αμαρτίαν του κόσμου, παραδίδει το πνεύμα. Η φύση σύσσωμη συμμετέχει στο θείο πένθος: η γη σείεται, ο ήλιος κρύβεται, και το καταπέτασμα του ναού σχίζεται.
Ακόμα και νεκρός, ο Δημιουργός λογχίζεται στην πλευρά Του, από την οποία ρέει αίμα και νερό.
Κατά τη δύση του ηλίου, δύο κρυφοί μαθητές, ο Ιωσήφ από την Αριμαθαία και ο Νικόδημος, ζητούν το σώμα του Ιησού από τον Πιλάτο.
Το αποκαθηλώνουν με σεβασμό, το αρωματίζουν, το τυλίγουν σε καθαρό σεντόνι και το ενταφιάζουν σε καινούργιο μνημείο, κυλώντας στο στόμιό του μεγάλο λίθο.
Η Αποκαθήλωση και ο Επιτάφιος Θρήνος
Το πρωί της Μεγάλης Παρασκευής τελούνται οι Μεγάλες Ώρες και ο Εσπερινός της Αποκαθήλωσης, κατά τον οποίο ο Χριστός αποκαθηλώνεται και τοποθετείται στον Επιτάφιο.
Το βράδυ, ψάλλεται η Ακολουθία του Επιταφίου Θρήνου, ο Όρθρος του Μεγάλου Σαββάτου, και ακολουθεί η περιφορά του Επιταφίου στους δρόμους. Ημέρα αυστηρής νηστείας και σιωπής, χωρίς Θεία Λειτουργία, ούτε καν την Προηγιασμένων Δώρων.
Έθιμα και παραδόσεις
Η Μεγάλη Παρασκευή είναι κατά έθιμο αργία. Από το βράδυ της Μεγάλης Πέμπτης έως το πρωί της Παρασκευής, οι πιστοί στολίζουν με ευλάβεια τον Επιτάφιο με λουλούδια. Μετά την Αποκαθήλωση, συρρέουν στους ναούς για να προσκυνήσουν και να περάσουν κάτω από τον Επιτάφιο για ευλογία. Οι καμπάνες χτυπούν πένθιμα όλη την ημέρα, ενώ η εργασία απαγορεύεται συμβολικά σε πολλές περιοχές της Ελλάδας.
Η νηστεία της ημέρας είναι άλαδη, ιδιαίτερα αυστηρή. Στην Κρήτη, συνηθίζουν να βράζουν σαλιγκάρια και να πίνουν το ζουμί τους, που έχει πικρή γεύση, σαν χολή – υπενθύμιση του ξυδιού και της χολής που προσέφεραν στον Χριστό. Σε αρκετές περιοχές, φτιάχνουν ομοίωμα του Ιούδα και το καίνε, ενώ πολλοί επισκέπτονται τους τάφους αγαπημένων προσώπων, ενώνοντας το προσωπικό πένθος με το πανανθρώπινο.
Η Μεγάλη Παρασκευή είναι μια μέρα που δεν προσφέρεται για λόγια, αλλά για σιωπή, συλλογή και προσκύνηση. Μια μέρα όπου η ανθρώπινη ιστορία συναντά το Θείο και η θλίψη μετατρέπεται σε ελπίδα, καθώς πλησιάζει η Ανάσταση.
