Ποια είναι τα «αγκάθια» στη διαδικασία
Διαθέσιμη εξακολουθεί να είναι η ηλεκτρονική πλατφόρμα για την υποβολή δηλώσεων περιουσιακής κατάστασης («Πόθεν Έσχες») για το έτος 2025, που αφορά τη χρήση του 2024. Η διαδικασία θα παραμείνει ανοιχτή έως τις 31 Οκτωβρίου 2025.
Κεντρική αλλαγή στη διαδικασία υποβολής της δήλωσης Πόθεν Έσχες φέτος αποτελεί η αυτόματη άντληση στοιχείων από τραπεζικούς λογαριασμούς, δάνεια και επενδυτικά προϊόντα, μέσω διασύνδεσης των τραπεζικών συστημάτων με την πλατφόρμα pothen.gr. Οι υπόχρεοι μπορούν, χρησιμοποιώντας τους κωδικούς TaxisNet, να αντλήσουν απευθείας τα διαθέσιμα στοιχεία, περιορίζοντας την ανάγκη χειροκίνητης καταχώρισης.
Ωστόσο, σε περίπτωση που διαπιστωθούν ελλείψεις ή ανακρίβειες, η ευθύνη για τη διόρθωσή τους βαραίνει τον υπόχρεο. Η μη συμμόρφωση με τις υποχρεώσεις ή η καθυστέρηση στην υποβολή επισύρει σημαντικά πρόστιμα, όπως προβλέπει η νομοθεσία.
Η διαδικασία αφορά μια ευρεία κατηγορία επαγγελματιών και αξιωματούχων, δηλαδή πολιτικά πρόσωπα όπως ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, ο Πρωθυπουργός, υπουργοί και βουλευτές, αιρετοί της τοπικής αυτοδιοίκησης (δήμαρχοι, περιφερειάρχες, σύμβουλοι), δικαστικοί και εισαγγελικοί λειτουργοί, δημόσιοι υπάλληλοι με θέσεις ευθύνης, στελέχη των Ενόπλων Δυνάμεων και των Σωμάτων Ασφαλείας, μέλη ανεξάρτητων αρχών, στελέχη τραπεζών και χρηματοπιστωτικών οργανισμών, ιδιοκτήτες και διευθυντές ΜΜΕ, δημοσιογράφοι, παράγοντες του αθλητισμού και μέλη επιτροπών δημοσίων έργων, καθώς και οι σύζυγοι ή σύντροφοι με σύμφωνο συμβίωσης των παραπάνω.
Πώς αποδίδει ο μηχανισμός
Το τελευταίο διαθέσιμο, στέρεο δείγμα για το πώς αποδίδει ο μηχανισμός ελέγχου είναι ο απολογισμός της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας (ΕΑΔ) για το 2024. Εκεί καταγράφονται 332 ολοκληρωμένοι έλεγχοι περιουσιακής κατάστασης, μοιρασμένοι μεταξύ της Μονάδας Επιθεωρήσεων και Ελέγχων και της Γενικής Διεύθυνσης Ακεραιότητας και Λογοδοσίας.
Από τη ΜΕΕ ολοκληρώθηκαν 23 στοχευμένοι έλεγχοι με ευρήματα όπως άσκηση ιδιωτικού έργου χωρίς άδεια, ανακρίβειες σε επενδυτικά προϊόντα, καταθέσεις χωρίς αντίστοιχες εμφανείς πηγές εισοδήματος και αγορές περιουσιακών στοιχείων που δεν δικαιολογούνταν. Στις περιπτώσεις αυτές βεβαιώθηκαν φόροι/εισφορές/πρόστιμα συνολικού ύψους 125.308,80 ευρώ, ενώ παράλληλα διαβιβάστηκαν στις εισαγγελικές αρχές στοιχεία για 136 υπόχρεους που δεν υπέβαλαν δηλώσεις για το 2022. Την ίδια στιγμή, η ΕΑΔ έχει στην αρμοδιότητά της 13.820 υπόχρεους σε διάφορους φορείς (ΑΑΔΕ, ΔΟΥ, τελωνεία, ΟΤΑ κ.ά.), δείγμα του μεγέθους αλλά και της δυσκολίας κάλυψης του συνόλου.
Στο θεσμικό επίπεδο, ο νόμος 5026/2023, ο βασικός κορμός του σημερινού πλαισίου, έφερε πλήρη ψηφιοποίηση της διαδικασίας, δυνατότητα αυτόματης άντλησης δεδομένων και στόχο να αυξηθούν οι ετήσιοι έλεγχοι τουλάχιστον στο 7% των δηλώσεων σε βάθος τριετίας. Το 2024 το πλαίσιο επικαιροποιήθηκε περαιτέρω και «τρέχει» έργο αναβάθμισης του ΟΠΣ-Πόθεν Έσχες μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης.
Δεν λείπουν, ωστόσο, και τα «αγκάθια» στη διαδικασία. Πρώτον, οι αλλεπάλληλες παρατάσεις προθεσμιών. Δεύτερον, ο κατακερματισμός των αρμοδιοτήτων, καθώς για πολιτικά πρόσωπα αρμόδια είναι η Επιτροπή της Βουλής, για ευρείες κατηγορίες δημοσίων υπαλλήλων η ΕΑΔ, ενώ εμπλέκονται και άλλες αρχές. Τρίτον, το έλλειμμα διαφάνειας στη δημοσιοποίηση δηλώσεων πολιτικών προσώπων. Είναι χαρακτηριστικό, πως στην ιστοσελίδα της Βουλής οι τελευταίες αναρτήσεις αφορούν ακόμη το έτος 2022 (χρήση 2021), στοιχείο που τροφοδοτεί κριτική για καθυστερήσεις.
