Οι γνωστές παθογένειες της δημόσιας διοίκησης φαίνεται ότι εκτροχιάζουν τα έργα ψηφιοποίησης των Δήμων της χώρας, και δυο χρόνια μετά την έναρξη του προγράμματος παραμένουν περίπου 200 εκατ. ευρώ αναξιοποίητα.
Παρά το γεγονός ότι από το 2022 έχουν ανοίξει προγράμματα Smart Cities, ελάχιστοι είναι οι Δήμοι που έχουν καταθέσει μέχρι σήμερα προτάσεις.
Είναι χαρακτηριστικό πως μετά από τρία χρόνια που έχει ανακοινωθεί το πρόγραμμα Smart Cities και δυο χρόνια αφού έχει ξεκινήσει και επίσημα, μόλις 52 από τους 332 δήμους της χώρας έχουν καταφέρει να ενταχθούν στο πρόγραμμα, με το κόστος των επιλεγμένων δαπανών να αγγίζει μόλις τα 39 εκατ. ευρώ, ενώ το συνολικό ύψος του προγράμματος φτάνει τα 235 εκατ. ευρώ.
Οι δημοτικές εκλογές που πάγωσαν για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα τις εξελίξεις, η έλλειψη κεντρικού σχεδιασμού από τους Δήμους, η υποστελέχωση υπαλλήλων στους ΟΤΑ, καθώς και η έλλειψη εξειδικευμένου προσωπικού έχουν αποτελέσει τους βασικούς λόγους που οι διαδικασίες κινούνται με ρυθμούς χελώνας.
Όπως είχε αναφερθεί τον Ιούλιο σε εκδήλωση που είχε πραγματοποιηθεί στο υπ. Ψηφιακής Διακυβέρνησης, εκτός από τους 52 δήμους που έχουν ενταχθεί στο πρόγραμμα, 217 δήμοι έχουν λάβει επιστολές για συμπληρωματικά στοιχεία.
Την πρώτη φάση αξιολόγησης έχουν ολοκληρώσει 181 δήμοι, και 58 δήμοι έχουν ολοκληρώσει την αξιολόγηση μαζί με τις εγκρίσεις των διακηρύξεων όπου υπήρξαν και 6 απορρίψεις, με τον υπ. Ψηφιακής Διακυβέρνησης Δ. Παπαστεργίου να έχει επισημάνει πως στόχος είναι πάνω από 100 δήμοι να έχουν πάρει έγκριση μέχρι το τέλος του έτους, και γίνεται προσπάθεια για επιτάχυνση των διαδικασιών.
Τα προβλήματα που αναζητούν λύση
Τα προβλήματα που αντιμετωπίζονται κατά την αξιολόγηση έχουν να κάνουν με την ποιότητα μελετών, με τις λήψεις δικαιολογητικών, με τη μεταβολή συνομιλητών, με τους χρόνους απόκρισης, με τις επικαλύψεις έργων και με την κοστολόγηση/ διαστασιολόγηση. Οι δήμοι από την πλευρά τους ζητούν ανταγωνιστικές διαδικασίες, ολοκλήρωση διαγωνιστικών διαδικασιών, έμφαση στη λειτουργία, τυπικότητα στις διαδικασίες, τροποποιήσεις και υπόλοιπα προϋπολογισμού και κανόνες δημοσιότητας.
Οι πρόσφατες δημοτικές εκλογές αποτέλεσαν επίσης σημαντική τροχοπέδη για την πορεία του προγράμματος. Είτε δεν υπήρξε κινητικότητα το διάστημα πριν τις εκλογές, ή οι δημοτικές αρχές επαναξιολόγησαν τις προτεραιότητές τους μετά τις εκλογές καθώς υπήρξαν και αλλαγές δημάρχων. Κάτι που είχε σαν αποτέλεσμα να έχουν υπάρξουν πολλές περιπτώσεις αιτημάτων αλλαγής έργων που είχε προτείνει η προηγούμενη δημοτική αρχή καθώς πολλοί νέοι δήμαρχοι ζήτησαν τροποποίηση των προτάσεων ή διαφορετικό μείγμα έργων χωρίς ωστόσο κάτι τέτοιο να είναι εφικτό.
Όπως έχει επισημανθεί και σε πρόσφατη συνεδρίαση του Δ.Σ της Κεντρικής Ενωσης Δήμων Ελλάδας (ΚΕΔΕ), μεγάλο μέρος των ελλιπών φακέλων αποδίδεται στο γεγονός ότι το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης απορρόφησε από τους δήμους δεκάδες στελέχη, αφήνοντας στους ΟΤΑ ένα δυσαναπλήρωτο ψηφιακό κενό σε μια περίοδο όπου η έλλειψη εξειδικευμένου προσωπικού στην Πληροφορική είναι παραπάνω από εμφανής. Κάτι που έχει σαν αποτέλεσμα να υπάρχουν τεράστιες καθυστερήσεις ακόμα και στην αποστολή πρόσθετων στοιχείων που έχουν ζητηθεί σε Δήμους από τον Απρίλιο και ακόμα δεν έχουν παρασχεθεί.
Από την πλευρά του το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης έχει υπογραμμίσει ότι δεν θα πρέπει να χαθεί η ευκαιρία για τον ψηφιακό μετασχηματισμό των δήμων και τονίζει ότι πρέπει να επιταχυνθούν οι διαδικασίες. Σε αυτό το πλαίσιο θα ενισχυθεί η ομάδα τεχνικής βοήθειας για τις υποβολές με επιπλέον άτομα ώστε να επιτευχθεί ο στόχος των 100 δήμων μέχρι το τέλος του έτους.
Τα έργα ψηφιοποίησης που προτιμούν οι Δήμοι
Στο πρόγραμμα Smart Cities εντάσσονται δράσεις που αφορούν τη βιώσιμη μετακίνηση, την εξοικονόμηση ενέργειας, την ενδυνάμωση της τοπικής δημοκρατίας, την προστασία από κυβερνο-επιθέσεις, την ενίσχυση των ψηφιακών υποδομών και ευρύτερα τη βελτίωση της εξυπηρέτησης των πολιτών, των επιχειρήσεων και της ποιότητας ζωής των πολιτών.
Τα έργα ανέρχονται κατά μέσο όρο σε 10 ανά Δήμο και επιλέγονται μεταξύ 38 προτεινόμενων έργων από τους ίδιους τους Δήμους με βάση τις τοπικές ανάγκες. Από την πλευρά τους τα υπουργεία Ψηφιακής Διακυβέρνησης και Εσωτερικών έχουν ζητήσει από τους δήμους να τηρήσουν ευλαβικά τις διαγωνιστικές διαδικασίες εξασφαλίζοντας τον ανταγωνισμό ώστε να μην υπάρχουν ζητήματα με την ΕΔΕΛ και την Ευρωπαική Επιτροπή, να υλοποιήσουν τα έργα εντός των χρονοδιαγραμμάτων καθώς θα ακολουθήσουν δειγματοληπτικοί έλεγχοι και απαιτείται τυπικότητα στους φακέλους και να φροντίσουν να πληρούνται απολύτως οι κανόνες δημοσιότητας.
Από το σύνολο των προτάσεων που υπέβαλαν οι 312 Δήμοι, οι πέντε δημοφιλέστερες είναι οι ακόλουθες:
- Η ολοκληρωμένη υποδομή προστασίας από κυβερνοεπιθέσεις (Network Firewall, Endpoint security κλπ.) και η παροχή συστήματος τηλε-εργασίας που επιλέχθηκε από 165 Δήμους
- Η κεντρική ενιαία πλατφόρμα διαχείρισης και συλλογής δεδομένων δράσεων ψηφιακού μετασχηματισμού των ΟΤΑ που επιλέχθηκε από 149 Δήμους
- Η οργάνωση γραφείου κίνησης και η διαχείριση δημοτικού στόλου οχημάτων που επιλέχθηκε από 145 Δήμους
- Ο έξυπνος οδηγός Πόλης / Δήμου με καταγραφή τοπικών επιχειρήσεων που επιλέχθηκε από 144 Δήμους
- Το σύστημα διαχείρισης ηλεκτρονικών πληρωμών που επιλέχθηκε από 135 Δήμους
