Μια μεμονωμένη μείωση του ΦΠΑ θα έχει περιορισμένη επίδραση στον πληθωρισμό. Ωστόσο, αν αυτή συνδυαστεί με διαρθρωτικά μέτρα, η μείωση του πληθωρισμού αναμένεται να είναι ουσιαστική και μακροχρόνια. Αυτό το συμπέρασμα προκύπτει από μελέτη της Τράπεζας της Ελλάδος που παρουσιάζεται στο πρόσφατο τεύχος του Οικονομικού Δελτίου.
Οπως επισημαίνουν οι οικονομολόγοι Γεώργιος Παλαιοδήμος και Δημήτρης Παπαγεωργίου, που εκπόνησαν τη μελέτη, «η αποτελεσματικότητα μιας μεμονωμένης, προσωρινής μείωσης του ΦΠΑ ως μέτρου περιορισμού του πληθωρισμού στην ελληνική οικονομία είναι σημαντικά περιορισμένη. Αντιθέτως, παρατηρείται σημαντική και διατηρήσιμη αποκλιμάκωση του πληθωρισμού όταν η μείωση του ΦΠΑ συνοδεύεται από διαρθρωτικά μέτρα που ενισχύουν τον ανταγωνισμό στις αγορές προϊόντων και υπηρεσιών και περιορίζουν τις στρεβλώσεις στην οικονομία. Επιπλέον, οι μόνιμες μειώσεις του ΦΠΑ αποδεικνύονται πιο αποτελεσματικές από τις προσωρινές, καθώς ενισχύουν την αξιοπιστία της οικονομικής πολιτικής και επηρεάζουν θετικά τις προσδοκίες νοικοκυριών και επιχειρήσεων».
Για να γίνει πιο κατανοητό, οι μελετητές εξετάζουν μια προσωρινή μείωση του συντελεστή ΦΠΑ. Ο μειωμένος φορολογικός συντελεστής μειώνει άμεσα τις τιμές καταναλωτή. Ωστόσο, αυτή η αρχική αποπληθωριστική επίδραση μπορεί να αντισταθμιστεί εν μέρει από μεταγενέστερες δυναμικές στη ζήτηση. Συγκεκριμένα, η εφαρμογή αυτού του μέτρου παράγει ένα θετικό αποτέλεσμα εισοδήματος, ενισχύοντας την αγοραστική δύναμη των νοικοκυριών και ενθαρρύνοντας την κατανάλωση. Επιπλέον, δεδομένης της προσωρινής φύσης της φορολογικής μείωσης, οι καταναλωτές ενδέχεται να επιλέξουν να μεταφέρουν την κατανάλωση από το μέλλον στο παρόν, δημιουργώντας έτσι ένα διαχρονικό υποκατάστατο που ενισχύει περαιτέρω τη βραχυπρόθεσμη ζήτηση και τις πληθωριστικές πιέσεις.
Το γενικό συμπέρασμα της μελέτης είναι ότι η μείωση του ΦΠΑ, από μόνη της, δεν επαρκεί ως εργαλείο για την αποκλιμάκωση των πληθωριστικών πιέσεων στην ελληνική οικονομία, καθώς η αποτελεσματικότητά της εξαρτάται από το ευρύτερο θεσμικό και διαρθρωτικό περιβάλλον. Συνεπώς, η αξιοποίηση του ΦΠΑ ως αποτελεσματικού μέτρου αποπληθωριστικής παρέμβασης προϋποθέτει την ένταξή του σε ένα ευρύτερο πλαίσιο οικονομικής πολιτικής, το οποίο περιλαμβάνει συμπληρωματικές διαρθρωτικές παρεμβάσεις που στοχεύουν στην ενίσχυση του ανταγωνισμού στις αγορές προϊόντων και υπηρεσιών και στη μείωση των στρεβλώσεων στην οικονομία.
