Τα νοικοκυριά στην Ευρωπαϊκή Ενωση θα πρέπει να διατηρούν μετρητά «έκτακτης ανάγκης» στο σπίτι, υποστηρίζει μελέτη της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, προτρέποντας τις εθνικές κεντρικές τράπεζες και τις εμπορικές τράπεζες να εγγυώνται την επαρκή πρόσβαση σε μετρητά λόγω της κρίσιμης σημασίας τους σε περιόδους κρίσης.
Οπως επισημαίνει, χρησιμοποιώντας ως παράδειγμα και το καλοκαίρι του… παρ’ ολίγον Grexit, η ζήτηση για μετρητά αυξάνεται όταν η εμπιστοσύνη των πολιτών κλονίζεται.
Η ΕΚΤ θέτει το επιχείρημα ότι περισσότερες εθνικές κυβερνήσεις πρέπει να εξετάσουν το ενδεχόμενο εισαγωγής οδηγιών παρόμοιων με αυτές της Ολλανδίας, της Αυστρίας και της Φινλανδίας, οι οποίες συνιστούν στα νοικοκυριά να διατηρούν 70-100 ευρώ ανά άτομο ή όσα χρειάζονται ώστε να καλύπτουν τις ανάγκες για 72 ώρες.
Αν και η ΕΚΤ δεν ορίζει ελάχιστο επίπεδο χρημάτων που πρέπει να διατηρούν τα νοικοκυριά, η μελέτη της έρχεται εν μέσω μιας ευρύτερης συζήτησης στην Ευρώπη σχετικά με το μέλλον των μετρητών.
Η έμμεση, αλλά σαφής σύσταση της ΕΚΤ ακολουθεί τη φετινή έκκληση της Κομισιόν προς τους πολίτες να αποθηκεύσουν επαρκή μετρητά, τρόφιμα, νερό και φάρμακα για να επιβιώσουν σε 72 ώρες «διαταραχών».
«Τα μετρητά αποτελούν κρίσιμο στοιχείο της εθνικής ετοιμότητας για κρίσεις», όπως τονίζει η ΕΚΤ, σημειώνοντας ότι το φυσικό νόμισμα «όχι μόνο εξυπηρετεί την κάλυψη των ατομικών αναγκών, αλλά συμβάλλει και στην ευρύτερη συστημική ανθεκτικότητα».
Η ΕΚΤ επισημαίνει ένα σημαντικό παράδοξο, ότι ενώ τα μετρητά απουσιάζουν ολοένα και περισσότερο από τις καθημερινές πληρωμές, η ζήτησή τους αυξάνεται όταν η εμπιστοσύνη στα χρηματοοικονομικά ή στα ψηφιακά συστήματα ή ακόμη και στην πολιτική κλονίζεται. Αυτό ήταν εμφανές κατά τη διάρκεια της πανδημίας, στο ξέσπασμα του πολέμου Ρωσίας – Ουκρανίας, στο μπλακ άουτ στην Ιβηρική φέτος, καθώς και κατά την κρίση στην Ελλά-δα το 2015, όταν έκλεισαν οι τράπεζες και επιβλήθηκαν capital controls.
Οπως αναφέρει η ΕΚΤ, από τα τέλη του 2014 έως τα μέσα του 2015 η ημερήσια έκδοση τραπεζογραμματίων στην Ελλάδα ήταν πολύ πάνω από το σύνηθες επίπεδο, αντανακλώντας την αυξημένη αντίληψη του κοινού για τον κίνδυνο.
Ιδιαίτερα απότομη εκτόξευση σημειώθηκε στις 18 Ιουνίου 2015, συμπίπτοντας με μια συνεδρίαση του Eurogroup που δεν κατέληξε σε συμφωνία για την αποδέσμευση πρόσθετων κεφαλαίων στη χώρα, επισημαίνει. Μόνο εκείνη την ημέρα η καθαρή έκδοση τραπεζογραμματίων στην Ελλάδα ξεπέρασε τα 300 εκατ. ευρώ (όταν το 2024, για παράδειγμα, το υψηλότερο ημερήσιο επίπεδο ήταν κάτω των 50 εκατ. ευρώ).
Επίσης, στην περίπτωση της πανδημίας τα διαθέσιμα μετρητά αυξήθηκαν στην Ε.Ε. κα-τά 140 δισ. ευρώ σε δύο χρόνια, σε σύγκριση με την ετήσια αύξηση των 55 δισ. ευρώ πριν από την κρίση, ανέφερε η ΕΚΤ, παρότι οι καταναλωτές στράφηκαν σε ανέπαφες κάρτες και ηλεκτρονικές αγορές λόγω ανησυχιών για την υγεία και των lockdowns.
Κατά τη διάρκεια της διακοπής ρεύματος στην Ιβηρική Χερσόνησο τον Απρίλιο, όταν οι τηλεπικοινωνίες, οι ηλεκτρονικές τραπεζικές συναλλαγές και τα ΑΤΜ ήταν εκτός λειτουργίας, τα μετρητά ήταν το μόνο λειτουργικό μέσο πληρωμής.
Μόλις αποκαταστάθηκαν οι υπηρεσίες, οι αναλήψεις αυξήθηκαν έντονα.
«Η χρησιμότητα των μετρητών εντείνεται σημαντικά όταν απειλείται η σταθερότητα, ανεξάρτητα από τη συγκεκριμένη φύση ή το γεωγραφικό εύρος του υποκείμενου σοκ ή τον βαθμό ψηφιοποίησης», τονίζει η ΕΚΤ.
